Oyun çocuğu dönemi veya okul öncesi dönemi olarak da adlandırılan 2-5 yaş dönemi beslenme alışkanlıkları kazanıldığı için önemlidir. Hangi dönem önemli değil ki diye mırıldanıyor olabilirsiniz ama süt çocukluğunun bittiği, kişisel ve bilişsel gelişimin hızlandığı bu dönemde çocuklara sağlıklı bir beslenme alışkanlığı kazandırmak tüm yaşantısı boyunca sağlığını ve gelişimini olumlu etkileyecektir.
1.Adım : 2-5 Yaş Grubu İçin Beslenme Önerileri
1. Sofraya Birlikte Oturun: Çocuğunuz en geç 2 yaşından itibaren öğünlerinde aileyle olmalıdır. Kahvaltı alışkanlığının kazandırılması için de ailenin birlikte kahvaltı sofrasına oturması önemlidir.
2. Sofrada Sıkılmamasını Sağlayın: Oyun çocuğu sofrada vakit geçirmekte zorlanabilir, oyuna dönmek için yemeği reddedebilir, doyduğunu söyleyebilir. Birlikte yemenin keyifli olduğunu göstermeli, yemek öncesi aktiviteye yeterli zaman ayırmalı yemekten sonra yeniden oynayabileceğini söylemelisiniz.
3. Sofra Zamanı ve Oyun Zamanı-TV Zamanı Ayırımını Yapın: TV karşısında yenilen öğünler hareketsizliği alışkanlık haline getirebilir, fazla yemeye neden olabilir. Obezite riskini asla gözardı etmeyin. Sofra alışkanlığı gelişmesi için TV karşısında yemeyin veya yemek yediğiniz yerde TV varsa yemek süresince kapayın. Çocuğunuz yeterince yediğinde oyun oynayabileceğini ya da TV izleyebileceğini söyleyin ve bu sözünüzü tutun.
4. 3 Ana Öğün + 2 Ara Öğün Kuralını Benimseyin: Çocuklar 3 ana öğün ve en az 2 ara öğün yemeli, ara öğünlerde meyve, kuru meyve, süt veya taze meyve suyu verilmeli.
5. Lüzumsuz Kalori Alımını ve Şeker Tadına Alışmasını Engelleyin: Lüzumsuz kalori almasına neden olacak hamur işi, kurabiye vb. ara öğün yerine vermeyin. Hazır meyve suyu-taze meyve suyu tüketiyorsa, çocuğunuzun yoğun şeker tadına alışmasını ve yararsız kalori tüketmesini engellemek için Dr.Öz ve Dr.Roisen Siz Çocuğunuzu Büyütürken'de bir birim meyve suyuna iki birim su ya da yarıya su eklenmesini öneriyor.
6. Kendi Başına Yiyebilmesini Kolaylaştırın ve Cesaretlendirin: 2 yaşındaki çocuğunuz yemek yerken az da olsa size ihtiyaç duyacaktır. Yiyeceklerini rahat çiğneyebileceği boyutlarda dilimlemeli, porsiyonları çocuğun yiyebileceği miktarda ve boyutlarda hazırlamalısınız. Uygun boyutta çatal-kaşık vermeniz, yemeğini kendisinin yemesi için özgür bırakmanız çocuğunuzu cesaretlendirecek ve kendi başına yemesini kolaylaştıracak; zamanla çocuğunuz öğünlerini yardımınız olmadan yiyebilecektir.
7. Farklı Tatlarla Tanışmasını Sağlayın: Bu dönemdeki çocuk çeşitli tattaki besinlere alıştırılmalıdır; böylece her çeşit besinin çocuk tarafından tüketilmesi sağlanmalıdır.
8. Menüleri Çeşitlendirin ve Değiştirin: Severek yediği besinlerden bıkmaması için menüleri değiştirmelisiniz. Kahvaltıda bir gün peynirli tost, diğer gün peynirli yumurta ve sonraki gün peynir, haşlanmış yumurta ve ekmek menüsünü deneyebilirsiniz.
9. Doyduğunu Söylüyorsa Yemesi İçin Israr Etmeyin ve Diğer Çocuklarla Karşılaştırmayın: Size göre az yemiş olabilir, arkadaşlarınızın çocukları daha çok yiyiyor olabilir ama her çocuğun metabolizması ve fiziksel aktivite süreleri farklıdır. Doyduğunu söylediğinde yemesi için ısrar ederseniz yemek yemekten veya verdiğiniz yiyecekten nefret edebilir. Sağlıklı çocuğun gürbüz olması gerekmiyor! Yemek sırasında yeterli yiyebilmesi için ana öğünden hemen önce fazla miktarda sıvı tükettirmeyin, ara öğünle ana öğün arasını çok kısa tutmayın.
10. Sevmediği Besinleri Çekici Hale Getirin: Çocuğunuza yemediği besinleri farklı şekilde sunun. Peyniri yememeye başladıysa peynirli omleti, peynirli tostu deneyebilirsiniz. Haşlanmış sebzeyi sevmiyor ama peynire bayılıyorsa, fırında pişmiş sebzeye peynir rendeleyerek ya da pişmiş sebzelerden bir gülen surat hazırlayarak sunabilirsiniz. Bazı şeyler yaratıcılığınıza, merak uyandırma yeteneğinize bağlı çünkü çocuğunuz oyun çağında!
11. Sevmediği Besinlerin Yerine İkamesini Sunun: Çocuğunuzun da sizin gibi kendine has damak tadı olduğunu unutmamalısınız, sizin gibi kuru fasulye fanatiği olmayabilir! Nasıl sunarsanız sunun inatla reddettiği bir besini aynı besin grubunda seveceği farklı bir sey ile ikame edebilirsiniz. Nohut yerine kuru fasulye, kuru börülce veya mercimek deneyin.
12. Sebzeleri Çiğ Tüketmeye de Alıştırın: Çiğ sebzelerin besleyici ve lifli olduğunu unutmayın. Pişmiş sebzeye direnç gösteren çocuğunuza havuç, lahana, marul, biber gibi çiğ olarak da tüketebileceği kıtır sebzeleri sunabilirsiniz.
13. Sağlıklı Bir Sindirim Sistemi İçin Su ve Lif Eksik Olmasın: Kabızlık, hazımsızlık gibi sorunları engellemek için posalı gıdalar ve su menülerinizin vazgeçilmezi olsun.
14. Abur-Cubur'dan Uzak Durun: Çocuklara doğru beslenme alışkanlığını kazandırmakta ailenin rolü çok önemlidir. Çocuğun cipsler, bisküviler, meyve suları, kolalı-gazlı-şekerli içecekler, kızartmalar, hamur işleri gibi besleyici değeri düşük, enerji yoğunluğu yüksek yiyecekleri tüketmemesi, bu tip besinlerle olabildiğince geç ve zararlarını anlatabileceğiniz bir dönemde tanışması ve tüketiminin de anne-babanın kontrolünde gerçekleşmesi çok önemlidir. Bunun için ebeveynlerin de bu tip ürünlerin tüketiminden kaçınması gerekir.
15. Örnek Olun: Aileyle sofraya oturan çocuk sofradakileri merak edip talep edeceği için ailenin de sağlıklı beslenmeye özen göstermesi ve örnek olması gerekecektir. Sofranızda su yerine meşrubat bulunduruyorsanız çocuğunuz tadını merak edecektir, anne çocuğa sebze yedirmeye çalışırken baba burun kıvırıyorsa çocuk da direnç gösterebilecektir.
2.Adım : 2-5 Yaş Grubunun Besin İhtiyaçları
Günlük gereken kalori miktarı yaş, fiziksel yapı, fiziksel aktivite sıklığı gibi değişkenlere bağlı olarak değişebilmektedir. Okul öncesi çocukların ihtiyaç duydukları ortalama günlük kalori miktarları ise şu şekilde belirlenebilir:
Enerji Gereksinimi = Bir yaş için 1100 kalori+ Her yaş için 100 kalori. Bu hesaba göre 1 Yaş 1200 kalori, 2 Yaş 1300 Kalori, 3 Yaş 1400 Kalori, 4 Yaş 1500 ve 5 yaş 1600 kalori almalıdır.
USDA'nın (A.B.D Tarım Bakanlığı) günde 30 dakika egzersiz yaptığı düşünülen çocuklar için önerdiği besin miktarları 2-3 yaş için 1000-1200 kalori, 4-5 yaş için 1200-1400 kaloridir.
Taylan Kümeli'nin 2-5 yaş arası için önerdiği günlük tüketim miktarları ve T.C. Sağlık Bakanlığı'nın okul öncesi dönem (1-5 yaş arası) için önerdiği tüketim miktarları ve porsiyon karşılığı değerleri de daha kolay örnek menüler oluşturmak için kullanılabilir.
3.Adım : Beslenme Bozukluklarına Bağlı Olarak Gelişebilen Problemler
Okul öncesi çocukların beslenme hatalarına bağlı olarak birçok problem ortaya çıkabilmektedir. Aşırı süt tüketimi sonucu demir emiliminin yetersiz olması ya da yetersiz protein alımı nedeniyle demir eksikliği anemisi görülebilir.
Karbonhidratların, yağlı ve şekerli besinlerin aşırı tüketimi ve hareketsizlik fazla kilo alımına ve aynı tablo sürerse sonrasında obeziteye yol açabilir. İlerleyen yaşlarda kalp damar rahatsızlıklarına kadar ilerleyebilecek ciddi tablolar oluşabilir.
Lifli besinlerin, sebze ve meyvelerin veya tam tahılların yetersiz tüketimi yetersiz vitamin ve mineral alımının yanı sıra kabızlığa yol açabilir.
Kalsiyum eksikliği kas ve iskelet sisteminde, dişlerde gelişim problemlerine neden olabilir.
Dengeli beslenmeyen çocuklarda bu rahatsızlıkların yanı sıra büyüme bozuklukları, diyabet, kas ve iskelet sisteminde gelişme problemleri de oluşabileceği için gelişme çağındaki okul öncesi çocukların mutlaka tüm besin gruplarından dengeli bir menü oluşturularak beslenmesi ve bol su içmesine gereken özenin gösterilmesi sağlıklı bir yaşam sürmesi için verilecek en büyük hediye olacaktır.
Comments